طب سوزنی و تاریخچه درمانی آن در جهان
طب سوزنی چیست
طب سوزنی یا سوزن درمانی (acupuncture) مهمترین شاخه طب سنتی چین است که بر پایه اعتقادات قدیمی مردم چین مبنی بر وجود گذرگاه های انرژی (مریدیان meridian) در نقاط خاصی از بدن مورد استفاده قرار می گیرد. در طب چینی، عدم تعادل انرژی در گذرگاه های انرژی را عامل بیماری می دانند. این روش هنوز مبنای علمی تایید شده ای ندارد ولی با توجه به تاثیرات چشمگیری که در درمان برخی بیماریها دارد، به عنوان یک روش تجربی در مجامع پزشکی مورد قبول واقع شده است.
بر اساس تئوری طب سوزنی، این گذرگاه های انرژی محل گذر انرژی حیات در بدن (یا QI با تلفظ چی) انسان هستند که در برخی مواقع این گذرگاه ها گرفته می شوند که دلیل بیماری در بدن می شود و با فروبردن سوزنهای بسیار نازک این روش درمانی در این نقاط خاص، مسیر گذر انرژی در این گذرگاه ها باز شده و بیماریها برطرف می شوند.
تاریخچه استفاده از طب سوزنی
استفاده از طب سوزنی در کشور چین به دوران باستان شناسی نوسنگی می رسد. در آن زمان به جای سوزنهای نازک امروزی، از سنگهای نوک تیزی به نام “بیان شی” استفاده می کردند. نمونه هایی از سنگهای بیان شی توسط باستان شناسان کشف شده است که سن آنها به پنج هزار سال پیش برمی گردد.
نخستین منبع چینی که در مورد انواع سوزنهای فلزی مورد استفاده در طب سوزنی، گذرگاه های انرژی در بدن و نقاط خاص روی آنها، روشهای مختلف فرو کردن سوزن در این نقاط و انواع بیماریهای قابل درمان با این روش صحبت شده است کتاب “طب داخلی کلاسیک امپراتور زرد” است که به حدود ۲۳۰۰ سال پیش بازمی گردد. البته در روشهای باستانی ایران نیز، ردپایی از استفاده از طب سوزنی در درمان برخی بیماریها دیده می شود. به عنوان مثال بوعلی سینا برای درمان سیاتیک از نقاطی از گوش استفاده می کرده که در طب سوزنی نیز به آنها اشاره شده است.
طبق طب سنتی چین، دو نیروی مخالف (یین و یانگ) در جهان و در بدن انسان وجود دارند که در حالت عادی و سلامت انسان، این دو نیرو در حال تعادل هستند. انرژی حیات یا همان چی در تمام بدن جریان دارد و باعث تعادل دو نیروی یین و یانگ می شود. با مسدود شدن این جریان در بدن، تعادل بین این دو نیرو به هم خورده که باعث بروز بیماری در بدن می شود. متخصص طب سوزنی در واقع با تشخیص بیماری و با استفاده از سوزنهای مخصوص، جریان چی را در بدن بیمار برقرار کرده و عملکرد کلی بدن فرد را بهبود می بخشد. تعداد جلسات درمان، تعداد و نقاطی که برای سوزن زدن در بدن انتخاب می شود، به نوع بیماری و تشخیص پزشک متخصص بستگی دارد.
درمان با سوزن خشک
استفاده از سوزن خشک (Dry Needling)، روش موثری در درمان دردهای عضلانی و نقص عملکرد میوفاشیال است. دکتر چان گون برای اولین بار از روش سوزن زدن خشک یا تحریک درون عضلانی استفاده کرد. این روش برای شل کردن و رفع گرفتگی عضله های بدن که دارای نقاط ماشه ای هستند بسیار مفید است.
روش سوزن زدن خشک بر اساس اصول نوروفیزیولوژی و آناتومی غربی پایه ریزی شده و با طب سوزنی که در چین باستان تاکنون مورد استفاده قرار می گرفته، از نظر مکانیسم اثر، تکنیک و محل درج سوزنها کاملا متفاوت است ولی از آنجاییکه سوزن مورد استفاده در هر دو روش یکسان است، برخی به اشتباه این دو روش درمانی را یکسان در نظر می گیرند.
تفاوت طب سوزنی و درمان با سوزن خشک
در روش طب سوزنی، بیمار احساس سوزش خفیفی می کند که پس از چند ثانیه از بین می رود، ولی در روش سوزن خشک که با واکنش سریع عضله همراه است، معمولا بیمار احساس درد می کند. البته میزان مهارت، دقت و نحوه فرو کردن سوزن به نقاط ماشه ای بدن بیمار توسط پزشک معالج در کاهش میزان درد موثر است.
طب سوزنی اثر ضدالتهاب بر بافتهای عضلانی بدن دارد و با تحریک در ترشح اندورفین و ایجاد تعادل در انرژی بدن، دردهای عضلانی بدن را تسکین می دهد. در حالیکه در روش سوزن زدن خشک، با غیرفعالسازی نقاط تحریک شده سلولهای عضلانی، باعث تسکین درد می شود و تمرکز درد را در عضله از بین می برد. استفاده از روش سوزن خشک در تسکین درد، باعث بهبود کلاژن و پروتئین در عضلات آن موضع می شود.
درمان بیماریها با طب سوزنی و سوزن خشک
مطالعات و بررسیهای انجام شده در درمان به وسیله سوزن خشک و طب سوزنی، همراه با درمان فیزیوتراپی، در درمان بیماریهای زیر موثر هستند.
- التهاب حاد و مزمن تاندون
- التهاب بورسای مفصل
- آسیبهای ناشی از ورزش بیش از حد (آسیبهای ورزشی)
- درد پس از جراحی
- آسیبهای پس از حادثه، آسیبهای مربوط به کار و تصادف اتومبیل
- شرایط درد مزمن ، کمر درد، درد شانه، درد لگن، درد زانو، درد آرنج، درد پاشنه پا، درد مچ پا، درد مچ دست، گردن درد
- دیسک گردن، دیسک کمر
- سردرد، میگرن و آسیب به سر (گرفتگی گردن)
- درد ناحیه پایینی کمر
- آرتروز استخوانی و آرتروز مفصل لگن، آرتروز آرنج، آرتروز زانو، آرتروز شانه، آرتروز مچ پا، آرتروز مچ دست، ران
- آرتریت روماتویید (روماتیسم)
- پارگی مینیسک
- مشکل زانوی دوندگان
- آسیب رباط زانو
- سیاتیک
- گرفتگی عضلات
- فیبرومیالژیا
- مشکل آرنج بازیکنان تنیس/ گلف
- سنروم تونل کارپ
- خار پاشنه
مزایای استفاده از سوزن خشک و طب سوزنی
استفاده از سوزن خشک و طب سوزنی در موارد زیر موثر است:
- کاهش درد و بهبود شدت درد یا ناتوان، با هدف قرار دادن نقاط تحریک شده
- افزایش محدوده حرکتی مفصل و افزایش آستانه درد فشاری نقاط تحریک شده
- سرعت بخشیدن به روند بهبودی بیماران تحت درمان با هر یک از روشهای طب سوزنی و سوزن خشک
سوزن خشک در فیزیوتراپی
استفاده از این روش، فقط توسط فیزیوتراپیستهایی که آموزشهای ویژه این تخصص را دیده اند مجاز است، فیزیوتراپ های ما در کلینیک راهین دارای مدارک معتبر دوره های مربوطه می باشند. سوزن خشک یکی از روشهای درمانی جدید و ایمن در فیزیوتراپی است و خطر و عوارضی که بیمار در جراحیها یا استفاده از داروهای شیمیایی با آنها مواجه است را در پی ندارد. تعداد جلسات درمانی با سوزن خشک بسته به نوع بیماری، شرایط بیمار و تشخیص متخصص فیزیوتراپیست معالج متفاوت بوده و معمولا بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه در هر جلسه زمان می برد.
باید توجه داشت که پس از انجام دوره درمانی با این روش، بیمار باید در روز اول استراحت داشته و میزان فعالیت روزانه خود را کاهش دهد.
درای نیدلینگ
موارد منع استفاده از روش طب سوزنی و سوزن خشک
در موارد زیر افراد نباید از طب سوزنی و سوزن خشک استفاده نمایند:
- کودکان زیر ۱۲ سال و در سنین رشد
- زنان باردار بخصوص در سه ماه نخست بارداری
- افراد مبتلا به بیماری های روماتیسمی
- افرادی که از دستگاه ضربان ساز الکتریکی قلب استفاده می کنند
- افراد مبتلا به هموفیلی و سایر بیماریهای اختلالات خونی
- افراد مبتلا به بیماری های عفونی مزمن
- افرادی که داروهای ضد انعقاد خون مصرف می کنند
- افرادی که به بیماری های عروقی مبتلا هستند
- افرادی که فشار خون کنترل نشده دارند
- افراد مبتلا به دیابت