آسیب دیدگی ورزشی و درمان آن با فیزیوتراپی

آسیب دیدگی در خلال فعالیت های بدنی یکی از مشکلات جدایی ناپذیر در ورش است و در صورت حاد بودن آن می تواند موجب عدم توانایی تحرک، به خطر انداختن سلامتی جسمانی و روانی، افزایش هزینه های درمانی و کاهش انگیزه ورزشکاران شود. ورزش  یک وسیله بازدارنده از بروز مشکلات جسمانی است که گاهی رعایت نکردن برخی نکات در آن، خود باعث آسیب های جدی به فرد می شود. مهمترین علل بروز آسیب های ورزشی، گرم نکردن بدن، عدم آمادگی جسمانی، محیط نامناسب ورزشی، ابزار و وسایل غیراستاندارد ورزشی و شدت برخوردهای بدنی ورزشکاران می باشد.

تحقیقات نشان داده که در هر ورزشی امکان وجود صدمات و آسیب های مختص به همان ورزش وجود دارد. در تقسیم بندی که برای انواع ورزش ها انجام شده است، ورزش هایی که در هر ۱۰۰۰ ساعت بیش از ۵ آسیب در آن ها رخ دهد در شمار ورزش های پرخطر و با درصد آسیب بالا هستند. در این میان راگبی و لاکروس با ۳۰ ضربه در ۱۰۰۰ ساعت بالاترین خطر آسیب دیدگی را به خود اختصاص داده اند.

دسته بندی آسیب های ورزشی

آسیب های ورزشی را بر دو اساس دسته بندی می کنند. دسته بندی اول براساس علت بروز آسیب دیدگی و دسته بندی دوم براساس نوع بافتی که دچار آسیب دیدگی شده است. هر یک از این دو دسته ، خود به چند زیرگروه تقسیم می شوند که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم.

الف) آسیب دیدگی براساس علت بروز آن

آسیب دیدگی مستقیم:

این گروه از آسیب دیدگی ها در اثر برخوردهای مستقیم بین افراد یا افراد با وسایل و تجهیزات ورزشی پیش می آید و دامنه آسیب ها در این گروه بسیار وسیع است تا جایی که شامل ضرب دیدگی جزیی یا حتی شکستگی های جدی می شود. آسیب دیدن بازیکنان فوتبال در هنگام تکل زدن و دفاع کردن نمونه ای رایج از این نوع آسیب دیدگی

آسیب دیدگی غیرمستقیم:

این گروه از آسیب دیدگی ها معمولا در اثر انجام نادرست حرکات ورزشی و یا عدم انجام حرکات کششی لازم قبل از ورزش به وجود می آیند و معمولا افراد تازه کار در هر رشته ای را به خود دچار می کنند. علت نامگذاری غیرمستقیم برای این دسته آن است که در این گروه، لزوما جایی که فشار را تحمل می کند آسیب نمی بیند بلکه محلی دیگر دچار آسیب دیدگی می شود. مثلا در صورت کشش یا تحمل فشار بیش از حد دستان، ممکن است کتف فرد از جا رود.

آسیب دیدگی های ناشی از کار بیش از حد:

در انجام تمرینات ورزشی، ورزشکاران باید به این نکته توجه داشته باشند که پس از هر تمرین، بدن آن ها نیاز به ریکاوری دارد که در صورت توجه نکردن به این موضوع با مشکلاتی مواجه می شوند. مشکلاتی که از عدم زمان دادن کافی به بدن برای ریکاوری ناشی می شوند معمولا به تدریج و با ورم و درد ناحیه ای از بدن خود را نشان می دهند.

استفاده نادرست از وسایل ورزشی، استفاده از وسایل ورزشی غیراستاندارد و انجام تمرینات ورزشی بدون برنامه استاندارد عمده ترین دلایل بروز اینگونه از آسیب ها در ورزشکاران هستند. برای نمونه ای از این دسته از آسیب ها می توان پیاده روی و دویدن با کفش های غیراستاندارد را مثال زد که به مرور زمان و به تدریج باعث ناراحتی های از جمله کمر درد و آسیب هایی به کمر برد ورزشکار می شود.

ب) آسیب دیدگی بر اساس نوع بافت آسیب دیده

۱-  آسیب دیدگی بافت نرم:

این گونه از آسیب دیدگی ها از متداول ترین نوع آیب دیدگی ها در ورزش به شمار می آیند که معمولا باعث ورم و خون مردگی در بافت ورزشکار می شوند. بافت هایی از بدن ورزش کاران که در این دسته از آسیب ها قرار دارند عبارتند از: پوست، عضله، لیگامان و تاندون.

۲- آسیب دیدگی بافت سخت:

ترک خوردن، شکستگی و دررفتگی استخوان های بدن ورزشکاران از جمله مهمترین آسیب هایی است که در این دسته قرار می گیرند. معمولا اینگونه از آسیب دیدگی ها از برخورد یک نیروی بسیار قوی با بدن ورزشکاران رخ می دهد که همراه با آسیبی که به بافت های سخت بدن می زند، بافت های نرم را نیز دچار آسیب دیدگی می کنند.

درمان آسیب دیدگی های ورزشی به کمک فیزیوتراپی

امروزه، با توجه به حرفه ای شدن تمامی رشته های ورزشی، درمان آسیب دیدگی های ورزشی نیز پیشرفت کرده و وسعت فراوانی یافته است که فیزیوتراپی یکی از بی خطرترین و کم هزینه ترین روش های درمانی است. هدف از انجام فیزیوتراپی برروی ورزشکاران آسیب دیده، بازگرداندن سطح آمادگی جسمانی ورزشکار به قبل از آسیب دیدگی در حداقل زمان ممکن است.

به طور کلی، فیزیوتراپیست دو هدف اصلی را دنبال می کند:

• پیشگیری از کاهش سطح آمادگی ورزشکار آسیب دیده
• بازیابی توان و قدرت بافت آسیب دیده و پیشگیری از ضعف عضلانی، خشکی مفاصل، محدودیت های حرکتی و سایر آسیب ها

شروع درمان های اولیه فیزیوتراپیست برروی آسیب دیدگی ورزشکاری که تازه آسیب دیده است می تواند طول مدت درمان را کوتاه کرده و از بیشتر شدن شدت آسیب دیدگی آو جلوگیری کند. به همین دلیل است که در سطوح حرفه ای ورزش، هر تیم ورزشی خود دارای تیم پزشکی مخصوص بوده که آن ها را در زمین بازی همراهی می کنند تا در صورت بروز حوادث، سریعا اقدامات اولیه لازم مانند کمپرس یخ، اسپری ضد درد و یا آتل بستن برای جلوگیری از حرکت بیشتر عضو و سایر اقدامات لازم را برروی فرد آسیب دیده انجام دهند.

آسیب هایی که به فیزیوتراپی نیاز دارند

از جمله آسیب های ورزشی که برای درمان به فیزیوتراپی نیاز دارند عبارتند از:

• کشیدگی لیگامان ها، عضلات و تاندون ها
• پارگی رباط ها و تاندون ها
• پیچ خوردن مچ پا
• شکستگی های به وجود آمده
• تاندونیت ها و بورسیت های شانه
• کشیدگی یا پارگی اعصاب محیطی مانند عصب سوپرا اسکاپولار
• آسیب های وارده به مینیسک زانو

روش های درمان با فیزیوتراپی

بسته به تشخیص متخصص فیزیوتراپ، سطح آسیب دیدگی و فیزیک بدنی ورزشکار، روش های مختلفی برای درمان آسیب دیدگی های ورزشی به وسیله فیزیوتراپی وجود دارد. این روش ها عبارتند از الکتروتراپی، تمرین درمانی ودرمان دستی. فیزیوتراپی به روش الکتروتراپی شامل استفاده از دستگاه های خاصی برای تحریکات الکتریکی، امواج فراصوتی و لیزری بافت های مورد نظر در طول دوره درمان می شود. با تجویز فیزیوتراپیست معالج، برخی تمرین های تقویتی، کششی و تعادلی ممکن است به بیمار داده شود که در دسته تمرین درمانی قرار می گیرد و در آخر نیزممکن است فیزیوتراپیست با استفاده از ماساژ و تکنیک های مختلف درمانی با دست خود به روند درمان بیماری کمک کند که درمان دستی نامیده می شود.