مکانوتراپی و بازتوانی عضلات در فیزیوتراپی

مکانوتراپی چیست

مکانوتراپی یکی از کاربردی ترین و موثر ترین گزینهای فیزیوتراپی برای افرادی بوده که مشکلات حرکتی دارند. در مکانوتراپی حرکات بسیار متنوع ورزشی توسط بیمار و با راهنمایی و نظارت فیزیوتراپ انجام می شود. در سال های اخیر استفاده از مکانوتراپی برای رفع مشکلات حرکتی بسیار بیشتر از قبل شده است. این موضوع به خاطر تاثیر گذاری بسیار بیشتر این روش بر بهبودی بیماران می باشد. مکانوتراپی معمولا برای افرادی که مدت زیادی باید بدون حرکت خاصی بر روی تخت قرار بگیرند، می تواند تاثیر بسیار مثبتی داشته و از خشک شدن عضلات جلوگیری می نماید. همه افرادی که با مشکلات حرکتی مواجه بوده و بخشی از بدن آنها کارایی اولیه خود را نداشته، می توانند از امکانات این بخش بهرمند شوند. مکانوتراپی به عنوان یک روش درمانی کاملا کاربردی برای اختلالات حرکتی شناخته می شود. ارتوپد ها و پزشکان مکانوتراپی را به عنوان نخستین روش درمانی برای اغلب افرادی که به مشکلات حرکتی مختلف دچار شده و بر اثر بیماری با نقص حرکتی مواجه شده اند،  تجویز و برای این موضوع بیمار را به کلینیک فیزیوتراپی ارجاع می نمایند. در واقع مکانوتراپی را می توان حرکت درمانی با استفاده از تجهیزات مکانیکی نامید.

تجهیزات مورد استفاده در مکانوتراپی

معمولا در مکانوتراپی هم مانند سایر شاخه های فیزیوتراپی از وسایل و تجهیزات خاصی استفاده می شود. هر کدام از تجهیزات می تواند یک یا چند کارایی داشته باشد. یکی از تجهیزات بسیار مفیدی که در مکانوتراپی از آن استفاده می شود، دوچرخه ثابت می باشد. دوچرخه ثابت می تواند در فیزیوتراپی کارایی بسیار وسیعی داشته باشد. وزنه از دیگر تجهیزاتی به شمار رفته، که برای انجام حرکات ورزشی مختلف می توان از آنها استفاده نمود. یکی دیگر از تجهیزات کاربردی و مفید که برای مکانوتراپی از آن استفاده می شود، فنر می باشد. تخته تعادل را نیز می توان از جمله تجهیزات مفید برای ورزش درمانی یا مکانوتراپی دانست. با استفاده از تخته تعادل می توان تمرینات مربوط به تعادل را انجام داد. شولدر ویل یکی دیگر از وسایلی به شمار می رود که در انجام تمرینات مربوط به مکانوتراپی از آن استفاده می شود. بدین ترتیب از هر نوع دستگاهی که بتوان حرکات ورزشی خاصی با آن انجام داد می توان در مکانوتراپی استفاده نمود.

مزایای مکانوتراپی

 طبق قوانین وزارت بهداشت و درمان، کلینیکهای فیزیوتراپی موظف به داشتن فضای مکانوتراپی و ارایه خدمات آن می باشند، که کلینیک فیزیوتراپی تخصصی راهین نیز از این قاعده مستثنی نیست. این روش درمانی موثر در حوزه فیزیوتراپی که بر اثرات فیزیکی و مکانیکی بر بدن تمرکز دارد، بخش جدایی ناپذیری از درمان در فیزیوتراپی است. این روش به کمک حرکات، فشارها، و تغییرات مکانیکی بر روی بافت‌ها به منظور بهبود و توانبخشی افراد اعمال می‌شود. در زیر اصلی ترین مزایای مکانوتراپی در فیزیوتراپی آورده شده‌اند:

تقویت عضلات: مکانوتراپی می‌تواند با ایجاد تنش و استراحت متناوب بر روی عضلات، به تقویت عضلات کمک کند. تحریک مکانیکی باعث افزایش تراکم عضلات و افزایش نیروی آنها می‌شود.

تحریک بافت‌های ارگانی: مکانوتراپی می‌تواند به تحریک بافت‌های ارگانی مانند آرتروزها، تاندون‌ها و لیگامان‌ها کمک کند. این تحریک می‌تواند فرآیندهای التیام را تسریع بخشد و احتمال آسیب به بافت‌ها را کاهش دهد.

کاهش درد: با استفاده از مکانوتراپی، ممکن است اثرات تسکینی برروی ناحیه دردناک ایجاد شود. تحریک مکانیکی می‌تواند به بهبود جریان خون، کاهش التهاب و کاهش درد کمک کند.

تنظیم تراکم بافتی: مکانوتراپی می‌تواند به تنظیم تراکم بافت‌ها کمک کند. این بهبود در ساختارهای بافتی می‌تواند انعطاف‌پذیری و قدرت عضلات را افزایش دهد.

بهبود حرکت و انعطاف‌پذیری: با اعمال تحریکات مکانیکی و حرکات مشخص، مکانوتراپی می‌تواند به بهبود حرکت مفاصل و افزایش انعطاف‌پذیری کمک کند.

کمک به بهبود وضعیت بافت‌های نرم: مکانوتراپی می‌تواند در بهبود وضعیت بافت‌های نرم از جمله عضلات، تاندون‌ها و لیگامان‌ها نقش داشته باشد. این اثر می‌تواند به تسهیل حرکت و جلوگیری از آسیب‌ها کمک کند.

تحریک سیستم عصبی: مکانوتراپی می‌تواند به تحریک سیستم عصبی کمک کند. این تحریک ممکن است به بهبود کنترل حرکت، تعادل، و ارتباط عصبی-عضلانی کمک کند.

تحریک زیست‌شناسی بافت: مکانوتراپی می‌تواند به تحریک فرآیندهای زیست‌شناسی بافت‌ها مانند سنتز ماتریس بافتی، ترمیم بافت، و خونرسانی به بافت‌ها کمک کند.

مهم است که هر برنامه ای برای استفاده به صورت شخصی‌سازی باشد و با توجه به نیازها و وضعیت فیزیکی هر فرد تدوین شود. این برنامه‌ها معمولاً توسط فیزیوتراپیست‌ها تدوین می‌شوند تا به بهترین نتیجه برسید.

آشنایی با برخی از تمرینات مکانوتراپی

در تمرین درمانی یا مکانوتراپی حرکات بسیار متعددی با استفاده از دستگاه های ورزشی مختلف انجام می شود. هر کدام از این حرکات می توانند مزایای مختلفی داشته باشند. تجهیزات و وسایل مکانوتراپی مورد استفاده در فیزیوتراپی به توجه به نیازهای بیماران و اهداف درمانی متفاوت است. این وسایل می‌توانند از نظر تقویت عضلات، افزایش انعطاف، بهبود تعادل، و کنترل حرکت مفید باشند. در زیر، برخی از تجهیزات مکانوتراپی را شرح داده‌ام:

پارالل

پارالل را می توان به نوعی آموزش راه رفتن نامید. معمولا افرادی که به دلایل مختلف توانایی راه رفتن را از دست داده اند، می توانند به کمک تمرین پارالل دوباره راه رفتن را شروع نمایند. این نوع از تمرینات برای افرادی که از ناحیه نخاع دچار مشکل شده و یا افرادی که از واکر استفاده می نمایند، بسیار کاربردی و مفید می باشد. پارالل مجهز به میله هایی با ارتفاع مختلف برای افرادی با قد های متفاوت می باشد.

ست دوچرخه ثابت

معمولا ست دوچرخه ثابت می تواند برای همه افراد مورد استفاده قرار بگیرد. زیرا دوچرخه ثابت باعث می شود تا تحرک فرد بیشتر شود. بدین ترتیب از بروز انواع بیماری های ناشی از کم تحرکی جلوگیری می نماید. دوچرخه فیزیوتراپی یک وسیله خوب برای تقویت عضلات پایین بدن و بهبود استقامت قلب و عروق است. این دستگاه به صورت ایستا یا متحرک مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ترکشن

تخت ترکشن یک وسیله درمانی است که از نیروی کشش برای درمان مشکلات مرتبط با ستون فقرات، عضلات و اعصاب استفاده می‌شود. این تکنیک بهبود قابلیت حرکت، کاهش درد عضلانی، افزایش فضای بین‌مهره‌ای و بهبود عملکرد عصبی را هدف قرار می‌دهد. ترکشن می‌تواند به صورت دستی یا با استفاده از وسایل مکانیکی انجام شود.

الیپتیکال Elliptical

حرکاتی که توسط الیپتیکال انجام می شوند به نوعی تداعی کننده دویدن یا شبیه سازی آن می باشد. برای انجام حرکات مربوط به دستگاه الیپتیکال می توان با توجه به توانایی های بدن خود، سطح مناسب را انتخاب نمود. زیرا معمولا این دستگاه دارای سطوح مختلفی بوده که به راحتی قابل تغییر می باشند. بدین ترتیب همه افراد می توانند با هر سطح توانایی از نظر حرکتی از این دستگاه بهره مند شوند. دستگاه الیپتیکال می تواند کمک نماید تا بتوان به راحتی و به صورت همزمان اندام های پایین و بالای بدن خود را تقویت نمود. دستگاه الیپتیکال می تواند برای سلامتی قلب و حفظ تعادل نیز بسیار مناسب می باشد. با حرکت الیپتیکال، عضلات در حالت‌های مختلف و به نسبت یکنواخت کار می‌کنند.

توپ‌های فیزیوتراپی

از اندازه‌ها و سختی‌های مختلفی برخوردارند. این توپ‌ها برای تقویت عضلات، افزایش استحکام و انعطاف، و همچنین بهبود تعادل و کنترل حرکتی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این توپ‌های توانبخشی، وسیله‌های مفیدی هستند که برای کاهش درد عضلانی، تسکین مفاصل، و بهبود انعطاف‌پذیری مفاصل مورد استفاده قرار گیرند.

تردمیل

یک دستگاه ورزشی است که برای ایجاد حرکت پیاده‌روی یا دویدن به صورت مکرر و ایمن استفاده می‌شود. تردمیل می‌تواند در تمرینات تقویتی و تمرینات هوازی مکانوتراپی مؤثر باشد. تردمیل امکان تنظیم سرعت و شیب را فراهم می‌کند، که این امکان را به افراد می‌دهد تا تمریناتی مناسب برای تقویت عضلات و افزایش توان فیزیکی خود انجام دهند. از تردمیل به عنوان یک ابزار برای تصحیح الگوهای حرکتی نامناسب استفاده می‌شود. فیزیوتراپیست‌ها می‌توانند با نظارت بر حرکات فرد بر روی تردمیل، الگوهای حرکتی نادرست را شناسایی کنند و اصلاحات لازم را اعمال کنند.