درمان دستی چیست؟

۲۴ آبان درمان دستی چیست؟

درمان دستی درمانی کهن ولی پایدار

زمانی که بسیاری از بیماران، دوستان و اقوام اصطلاح درمان دستی را می­شنوند، همگی سوالات مشابهی می­پرسند. چیست؟ چگونه است؟ برای چه چیزی خوب است؟ چرا همه آن را انجام نمی­دهند؟ امیدواریم کمی این موضوع را روشن­سازی کنیم و به این سوالات متداول پاسخ دهیم.

درمان دستی بسته به دامنه عملکرد پزشک متخصص، چه پزشک استئوپاتی (DO)، چه شکسته­ بند، یا یک فیزیوتراپ، اغلب اندکی متفاوت تعریف می­شود. در زمینه فیزیوتراپی، درمان دستی استفاده از شیوه­ های عملی ماهرانه شامل دستکاری/تحرک­پذیری است. که توسط فیزیوتراپ برای تشخیص و درمان بافت نرم و مفاصل انجام می­شود تا درد را کاهش دهد. همچنین دامنه حرکت را افزایش دهد، محدودیت ­های میوفاشیال را برای بهبود طول عضله کاهش دهد، تورم یا التهاب را کاهش دهد، به ترمیم عضله یا بافت نرم کمک کند، توسعه ­پذیری و یا پایداری را بهبود بخشد، و حرکت را برای بهبود عملکرد تسهیل کند. 

این تعریف شامل کلمات زیادی است، اما درمان دستی در واقع یک چتر بزرگ است که بسیاری از تکینک­ های عملی خاص در سایه آن قرار دارند. در اینجا فهرستی از تکنیک ­های درمان دستی ارائه شده است (ممکن است چند مورد را جا انداخته باشیم):

تکنیک ­های بافت نرم

• ماساژ
• تخلیه دستی لنف
• حرکت­ دادن عملکردی
• تحرک ­پذیری جای زخم
• پخش میوفاشیال
• کشش-ضد کشش
• درمان کرانیوساکرال
• تکنیک آزادسازی فعال (ART)
• فلدنکرایس
• گراستون

تکنیک­ های مفصل

• تحرک ­پذیری مفصل
• دستکاری/فشار مفصل
• تکنیک ­های انرژی عضلانی
• تکنیک­ های مولیگان
• کشش

درحالی که برخی از این تکنیک­ ها به اندازه سایر روش­ ها مشهور یا رایج نیستند، اکثر ما در طول زندگی خود نوعی درمان دستی را تجربه کرده ­ایم. ماساژ یکی از بهترین درمان­ های پاداش به خود است که می­ توانید برای اکثر افراد انجام دهید. هرکسی که به یک شکسته­ بند مراجعه کرده باشد، یکی از این نوع درمان­ های دستی را تجربه کرده است. و چه کسی برای کاهش استرس و سردرد از صندلی ماساژ استفاده نکرده است.

اگر به آن فکر کنید، غالبا انسان­ها به طور ناآگاهانه پوست خود یا می ­مالند یا راه دیگری برای تسکین خود در یک لحظه پراسترس در طول روز پیدا می­کنند. فقط از یک متخصص زبان بدن سوال کنید.

چرا حس لامسه انقدر آرامش­بخش است؟ می­دانیم که ماساژ دادن نوزادان نارس سلامت آنها را بهبود می­بخشد، درست مانند مالیدن کمر یک بچه بهانه ­گیر که می­تواند درد ناشی از گاز، آسیب یا دندان درآوردن را کاهش دهد. زمانی که کودک نوپا راه می­رود و زمین می­خورد، بلافاصله بلند شده و برای مهم­ترین آغوش و بوسه، مادر خود را پیدا می­کند. مزایای لمس متعدد هستند، از جمله آرامش­ بخشی یک سیستم عصبی فوق حساس، بهبود الگوهای خواب، و تقویت سیستم ایمنی.

زمانی که از درمان دستی در محیط فیزیوتراپی استفاده می­کنیم، می­دانیم که زخم­ ها عاری از درد خواهند شد، محدودیت­ های بافت نرم از بین می­روند، و حرکت مفصل بهبود می­یابد. یک فیزیوتراپ می­تواند حتی طی رایج­ترین درمان ارتوپدی کشش مفصل برای بهبود حرکت، به کاهش ادم، اجرای تکنیک ­های کنترل ورم لنفاوی، و کاهش فشار مفاصل برای تسکین درد کمک کند.

درمان دستی برای چه نوع آسیب یا مشکلی مفید است؟ در اینجا یک فهرست جزئی ذکر شده است:

• درد گردن: پاتولوژی دیسک، اسپاسم عضله، کم تحرکی دنده، درد گردن پس از جراحی
• درد پایین کمر: پاتولوژی دیسک، برآمدگی مفصل صورت/کم­تحرکی، تنگی نخاع، درد کمر پس از جراحی
• درد نخاع سینه­ ای/میانه کمر
• سردرد: سردردهای عصبی، میگرن
• اختلال عملکرد TMJ
• درد مفصل ران: گرفتگی مفصل ران، درد میوفاشیال مفصل ران در باسن یا ران جانبی، بورسیت مفصل ران، پس از جراحی تعویض مفصل ران
• درد زانو: اختلال عملکرد پتلوفمورال، تاندونیت باند IT، زانوی پس از جراحی شامل تعویض کل مفصل زانو
• درد مچ پا: پیچ­ خوردگی مچ، درد مچ پا پس از جراحی
• درد شانه: سندرم گرفتگی، دیسکنزی کتف، شانه منجمد/کپسولیت چسبنده، شانه پس از جراحی
• فیبرومیالژی

زمانی که بحث اهمیت درمان دستی در درمان فیزیوتراپی باشد، انقدر ساده نیست. بلکه بیشتر شبیه قاشقی است که برای خوردن بستنی به آن نیاز دارید. می­توانید روش ­های دیگری برای خوردن بستنی از ظرف امتحان کنید، اما هیچکدام به سادگی، ملایمت، لذت­بخشی یا کارآمدی استفاده از قاشق نیستند. همین امر را می­توان برای درمان دستی نیز ذکر کرد. قطعا می­توانید فیزیوتراپ ­هایی پیدا کنید که از این روش استفاده نمی­ کنند، اما هرگز نمی­فهمید که می­توانستید بدون کمک یک فیزیوتراپ دستی سریع­تر به آسیب خود غلبه کنید یا به سطح بالاتری  از بهبودی دست یابید.

به نوعی مانند تلاش برای تعویض روغن خودرو بدون استفاده از آچار فیلتر روغن برای شل کردن فیلتر قدیمی و محکم کردن فیلتر جدید است. شما روغن تازه خواهید داشت، اما قطعا بسیار دشوارتر خواهد بود و زمان بیشتری می­برد و بدون یک فیلتر جدید چرا فقط روغن را تعویض کنید. این کار ناقص باقی می­ماند. فیزیوتراپی بدون هیچ روش عملی نیز چنین است.

فراگیر بودن

پس چرا هر فیزیوتراپی از روش ­های درمان دستی استفاده نمی­کند؟ می­خواهم بگوییم که تقریبا هر فیزیوتراپی نوعی درمان دستی انجام می­دهد. اما چرا از آن در فرآیند بازتوانی استفاده نمی­کند؟ برای مهارت در انجام پیچیده ­ترین شیوه­های درمانی دستی، به زمان، یادگیری عملی و مهارت زیادی نیاز است. برای اینکه بتوانیم مشکلات بافت نرم و مفاصل را تنها با دستان خود ارزیابی کنیم، یعنی بدون کمک گرفتن از تصویربرداری (محدودیت­ های بافت نرم و مفاصل معمولا در اکثر تصویربرداری­ ها قابل رویت نیستند. به جز ابزار جدید و نادر تصویربرداری عضلانی-اسکلتی)، به توانایی ویژه برای احساس این تفاوت­ها در پایداری بافت نیاز دارد. این یک هدیه و یک مهارت حسی حرکتی ترکیبی است که تسلط بر آن به زمان و حوصله نیاز دارد که شاید هر متخصصی نتواند آن را انتخاب یا دنبال کند.

این یکی از دلایلی است که ما به بیماران می­گوییم فیزیوتراپی را امتحان کنند، حتی اگر در گذشته با فیزیوتراپی موافق نبوده ­اید. ما در اینجا کارها را اندکی متفاوت انجام می­دهیم و بهترین شیوه ­های درمان دستی عملی را با قدرت و ثبات عملکردی لازم برای کاهش درد، و بازیابی بدن شما به الگوهای حرکتی سالم و کارآمد ترکیب می­کنیم. هر فیزیوتراپ اینجا در این رویکردها مهارت دارد و هر بیمار توسط افرادی که واقعا به او اهمیت می­دهند، بهترین نوع مراقبت را دریافت می­کند.